معاونت غذا و دارو

معرفی هفته پیشگیری از مسمومیت ها

شیوه‌ی جدید زندگی ماشینی و دسترسی آسان هموطنان ما به انواع مواد شیمیایی، داروها، سموم و ... بدون داشتن اطلاعات کافی از نحوه‌ی نگهداری، مصرف، عوارض، خطرات و هشدارهای مربوطه، شیوع مسمومیت‌های اتفاقی و تعمدی را در جامعه به میزان زیادی افزایش داده است.
وقوع مسمومیت‌های حرفه‌ای حاد و مزمن در کارگران شاغل در کارخانجات صنایع شیمیایی و نظامی و از سوی دیگر استفاده از وسایل گازسوز و مواد شیمیایی و شوینده در منازل و فقدان آگاهی کافی در اغلب خانواده‌ها، خطرات جدی را متوجه آنان خصوصا کودکان می‌نماید.
همچنین به دلیل جوان بودن جمعیت کشور و سایر مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با آن و شیوع سوء مصرف مواد مخدر، متاسفانه تعداد مسمومیت‌های عمدی از جمله خودکشی را نیز افزایش داده است؛ به طوری که برخی افراد بدون توجه به باورهای مذهبی و سایر عواقب اجتماعی و خانوادگی اقدام به خودکشی می‌نمایند.
اگرچه بسیاری از این مسمومیت‌ها توسط کادر پزشکی- درمانی کنترل شده و به مرگ منتهی نمی‌گردد ولیکن خسارات جبران‌ناپذیری را به پیکره‌ی اقتصاد، سلامت و بهداشت جسمی و روانی جامعه و خانواده‌ها وارد خواهد نمود.

تعداد مسمومین بزرگسال مراجعه‌کننده به بیمارستان لقمان حکیم تهران به عنوان بیمارستان مرکزی مسمومیت‌ها «حدود ۳۰.۰۰۰ مورد» در سال است که از این تعداد حدود ۱۲.۰۰۰ نفر بستری و به طور متوسط ۵۰۰ نفر از ایشان در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند و متاسفانه ۱۲۰ مورد (۱%) منجر به فوت می‌گردد.

با توجه به مطالب فوق‌الذکر و آمارهای موجود؛ به نظر می‌رسد انجام فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی در راستای افزایش دانش عمومی ممکن است علاوه بر کاهش مسمومیت‌ها و تبعات آن در جامعه و خانواده‌ها، کمک شایانی به کاهش هزینه‌های بهداشتی- درمانی نماید.
به همین منظور در بسیاری از کشورها هفته‌ای را به مناسبت پیشگیری از مسمومیت‌ها در نظر گرفته‌اند. در ایالات متحده بیش از ۷۰ سال است که هفته‌ی سوم مارس (۱۹ تا ۲۶ مارس) و دقیقاً یک هفته‌ قبل از هفته‌ی پاکیزگی عمومی را (به منظور استقبال از بهار) به نام ‌«هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها» نامگذاری نموده‌اند. در این هفته دولت با همکاری بسیاری از مراکز و موسسات خصوصی، اقدام به تهیه و توزیع بروشورهای آموزشی و طراحی بیلبوردهای تبلیغاتی می‌نماید و از سوی دیگر برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی بسیار زیادی در این خصوص تولید و پخش می‌شود.
با عنایت به موارد فوق و همچنین در نظر گرفتن شرایط خاص جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی ایران، مقرر شده است امسال مانند سال گذشته، در هفته‌ی اول آبان ماه با عنوان «هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها» اقداماتی در خصوص آموزش راه‌های پیشگیری از بروز انواع مسمومیت‌ها و چگونگی کنترل آن و نحوه‌ی انجام اقدامات اولیه در مواجهه با فرد مسموم، توسط معاونت غذا و دارو دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور و در راس آن، مرکز ملی اطلاع‌رسانی داروها و سموم و کلیه مراکز DPIC کشور، با هماهنگی دیگر معاونت‌های وزارت بهداشت ‌(معاونت سلامت، معاونت آموزشی، معاونت تحقیقات و فناوری، معاونت توسعه مدیریت و منابع) و همچنین دیگر سازمانهای همکار، نسبت به اطلاع‌رسانی و آموزش عمومی به صورت وسیع و گسترده انجام پذیرد.
نامگذاری هفته‌ ای به نام هفته ‌یپیشگیری از مسمومیت‌ها ممکن است در آموزش و اطلاع‌رسانی کلیه‌ی قشرهای جامعه و به تبع آن کاهش موارد مسمومیت‌های اتفاقی و تعمدی مفید واقع شود. با توجه به محدودیت تخت‌های بیمارستانی و هزینه‌های بالای دارو و درمان، این امر ممکن است به کاهش هزینه‌ها کمک شایانی نماید؛ و در عین حال به میزان قابل توجهی سبب ارتقای سطح سلامت و بهداشت عمومی جامعه شود.
در این هفته ارگان‌های اطلاع‌رسانی از طریق چاپ بروشورها و پمفلت‌های آموزشی جهت آگاهی خانواده‌ها، نصب بیلبوردهای آموزشی در خیابان‌ها، توزیع پوسترهای جذاب و آگاهی‌دهنده در مراکز آموزشی- درمانی، دانشگاهها، مراکز آموزش عالی، کارخانجات، موسسات، مدارس و عملیات وسیع اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌های عمومی شامل روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون می‌توانند اقدام به آموزش پیشگیری و کنترل مسمومیت‌ها نمایند.
این مسمومیت‌ها ممکن است شامل مسمومیت‌های اتفاقی اطفال با مواد شوینده، ترکیبات نفتی، داروهای موجود در منازل، مواد شیمیایی و سموم و نیز گیاهان تزئینی و آپارتمانی بوده و در بزرگسالان ممکن است به علت مسمومیت با انواع داروها، مواد شیمیایی، سموم و مواد پاک‌کننده رخ داده باشد.

●اهداف برگزاری هفته پیشگیری ازمسمومیت‌ها:
ارتقای فرهنگ ودانش عمومی در خصوص پیشگیری از مسمومیت‌ها، آموزش عمومی چگونگی انجام اقدامات اولیه و ضروری پیش از رساندن فرد مسموم به مراکز درمانی، ارتقای سطح سلامت و بهداشت عمومی جامعه، کاهش مرگ و میر ناشی از مسمومیت‌ها، کاهش مراجعات به مراکز درمانی و اورژانس‌ها، آموزش نحوه‌ی برخورد با موارد مسمومیت‌ در منزل، آموزش نحوه‌ی پیشگیری از مسمومیت‌های اتفاقی و شغلی، کاهش هزینه‌های مربوط به درمان مسمومیت‌های دارویی و شیمیایی، آموزش عمومی نحوه‌ی برخورد باحوادث شیمیایی (NBC).
به طور کلی برای هر روز این هفته یک موضوع در نظر گرفته شده است و درسال جاری نیز این نامگذاری به شرح با این فعالیتها و اقدامات مشابه،صدمات و مرگ و میر ناشی از مسمومیتها در کشور به حداقل برسد. به امید آن روز.

پيامهاي مربوط به "هفته پيشگيري از مسموميت ها ( 1 تا 7 آبانماه 1391)"

1 آبان- پیشگیری از مسمومیت ناشی از داروها

1. مقادير بالاي برخي از داروهاي به ظاهر كم خطر، مي توانند براي فردكشنده باشد.

2.داروهاي خود را در مقابل چشم كودكان نخوريد، چرا كه كودكان از رفتار بزرگسالان تقليد مي كنند و ممكن است دور از چشم والدين داروها را به دهان ببرند.

3.بهترين کار براي پيشگيري از خوردن دوز تکراري دارو، يادداشت کردن دفعات مصرف دارو و يا قرار دادن قرصها در داخل جعبه هاي مخصوص تقسيم بندي شده) برحسب صبح، عصر و شب) مي باشد.

 4. در مسموميت هاي تعمدي با دارو، بهتر است در صورت هوشياري فرد مسموم، نام دارو يا داروهاي مصرفي و تعداد هر يک از آنها را از وي بپرسيد و به کادر درماني اطلاع دهيد.

2 آبان- پيشگيري از بروز مسموميت ها در اطفال و سالمندان

1.     در هنگام بيماري كودكتان مراقب باشيد تا دوز تكراري دارو به وي ندهيد.

2.     مواد شيميايي، شوينده و سفيد كننده را در منزل در كمدهاي داراي قفل و دور از ديد و دسترس كودكان قرار دهيد.

3.     کاهش بینایی، شنوایی و فراموشی در دوران سالمندی از مهمترین عوامل مصرف بیش از حد دارو و بروز مسمومیت  در سالمندان می باشد.

3 آبان- پیشگیری از مسمومیت ناشی از گازها و منوکسید کربن

1.     سرد بودن لوله دودکش بخاری، دلیل بر خارج نشدن دود و گاز سمی می باشد.

2.     آيا مي دانيد تماس طولاني مدت با مقادير كم گاز منوكسيد كربن مي تواند فرد را به بيماري هاي قلبي- عروقي مبتلا سازد؟

3.     تماس طولاني مدت با گاز منوكسيد كربن بويژه در كودكان، مي تواند با بروز اختلالات رفتاري و كاهش حافظه و ضريب هوشي همراه باشد.

4.     آيا مي دانيد حضور در گاراژ هاي در بسته كه در آن اتومبيل با موتور روشن وجود دارد خطر بروز مسموميت با منوكسيد كربن را به همراه دارد؟

4 آبان- پيشگيري از مسموميت هاي ناشي از مواد غذايي و گياهان سمي

1.      از مصرف كنسروهايي كه در قوطي آنها آثار نشت، برآمدگي و فرو رفتگي و زنگ زدگي مشاهده مي شود خودداري كنيد.

2.      مسموميت با گياهاني مانند خرزهره، ديفن باخيا، گل انگشتانه، آزالیا، شوکران و كرچك مي تواند كشنده باشد. در صورت وقوع  مسموميت با اين گياهان  بيمار را در اسرع وقت به نزديكترين مركز درماني منتقل كنيد.

3.      مسموميت با قارچ هاي سمي يكي از عنوان مسموميت هي كشنده محسوب مي شود. از مصرف قارچ هايي كه نوع آنها را نمي شناسيد جداٌ خودداري كنيد.

4.      بخور اوکالیپتوس در صورتیکه به اشتباه خورده شود، حتی در مقادیر کم (یک قاشق) می تواند کشنده باشد. از القای استفراغ در مسمومیت با این فرآورده خوداری نموده مصدوم را سریعاً به بیمارستان منتقل نمایید.

5 آبان- پيشگيري از بروز مسموميت با سموم دفع آفات و  مواد شيميايي و شوينده خانگي

1.       در هنگام استفاده از مواد شيميايي و فرآورده هاي شوينده و پاك كننده پنجره ها را باز كنيد تا هوا به خوبي در محيط جريان داشته باشد.

2.       از اختلاط مواد شيميايي مانند جوهر نمك و جرم بر با  فرآورده هاي سفيد كننده جداً خودداري كنيد. بخارات و گازهاي ناشي از اين اختلال بسيار سمي و خفه كننده مي باشد.

3.      در صورت بلع مواد با خاصيت خورندگی مانند اسيدها و قلياها، هرگز بيمار را وادار به استفراغ نكنيد. اين كار مي تواند سبب وخيم شدن وضع بيمار گردد.آن را شناسايي

4.      برای پیشگیری از آفت زدگی غلات و حبوبات در منزل، از قرص سیر که کاملاً بی خطر می باشد استفاده نمایید.

6 آبان- پيشگيري از مسموميت ناشي از گزيدگيها

1.    بستن يك نوار محكم و پهن، چند انگشت بالاتر از محل مارگزيدگي بويژه اگر محل گزيدگي در دست ها يا پاها باشد، ضروری می باشد.

2.    اگر فرد زنبورگزيده مشكل تنفسي داشت و يا تورم شديد وسريع در محل گزش بروز كرد، بايد به پزشك مراجعه نمايد.

3.    اقدامات اوليه در گزش هاي معمولي زنبور شستشوی محل زنبور گزيدگي با آب و صابون می باشد.

4.      رای جلوگیری از گزیدگی حشرات در هنگام سفر حشره کش، پشه بند و یا دیگر وسایل ایمنی را همراه داشته باشید. 

7 آبان- پيشگيري ازمسموميت ناشي از سوء مصرف مواد در جوانان

1.      مسموميت با مواد مخدر يكي از مرگبارترين انواع مسموميت ها محسوب مي گردد.

2.      مصرف انواع داروهاي هورموني با هدف بدنسازي در جوانان مي تواند سبب بروز عوارض وخيمي مانند عقيمي، نارسايي قلبي و كبدي، كوتاهي قد و بزرگ شدن سينه در مردان و پرمويي و خشونت صدا در خانمها گردد.

3.      استفاده خودسرانه از فرآورده هاي قاچاق و بدون مجوز جهت بدنسازي و پرورش اندام در جوانان، خطرابتلا به انواع اختلالات جسمي و رواني را براي مصرف كننده در بردارد.

4.        استعمال سيگار در نوجوانان و جوانان، اولين گام در جهت حركت به سوي اعتياد و سوء مصرف مواد است