معاونت غذا و دارو

تـوصـیه هـای دارویـی

معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی قم ضمن آرزوی سفری خوش توصیه‌های دارویی و نکات لازم در‌خصوص پیشگیری از مسمومیت‌ها در ایام تعطیلات و مسافرت‌های نوروزی را به شرح زیر اعلام می‌نماید:

ممکــــن است در ایام تعطیــــلات عیــــد دسترسی شما به داروخــانه‌های روزانه به‌دلیل تعطیلی آن‌ها مقدور نباشد ولی همیشه داروخانه های شبانه روزی و برخی داروخانه‌هایی که ملزم به باز بودن داروخانه به‌صورت کشیک از پیش تعیین‌شده می باشند، قابل دسترسی هستند. لذا باید توجه کرد:

 الف) چنانچه شما و یا بستگانتان، دارویی را به‌صورت مرتب مصرف می‌کنید، مطمئن شوید دارو را به حد نیاز و تا پایان تعطیلات و ضمن سفر در اختیار دارید. چرا که بسیاری از داروها مانند داروهای ضد‌تشنج، داروهای بیماری‌های قلبی، داروهای ضد افسردگی و اختلالات روانی، داروهای ضددیابت و چربی خون و برخی داروهای مسکن و همچنین آنتی‌بیوتیک‌ها، باید مرتب مصرف شوند و قطع ناگهانی این داروها، بیمار را دچار مشکل خواهد کرد.

ب) چنانچه ضمن حرکت اتومبیل، قطار، کشتی و یا هواپیما، دچار سرگیجه و حالت تهوع می‌شوید، می‌توانید با مراجعه به داروخانه و مشورت با دکتر داروساز قبل از شروع سفر با مصرف دارو از عوارض ناشی از حرکت (تهوع و سرگیجه) جلوگیری نمایید.

پ) با توجه به وجود برخی از ممنوعیت‌های دارویی در بعضی از کشورها قبل از انجام سفر، از قوانین دارویی این کشورها اطلاع حاصل کنید تا مشکل یا مجازاتی در این زمینه به‌وجود نیاید و یا چنانچه فرد مجبور به استفاده از دارویی خاص است، نسخه معتبر پزشک را در فرودگاه به همراه داشته باشد تا درصورت نیاز آن را به ماموران ارائه دهد.

ت) جهــــت پیشگیــــری از گـــــزش حشــــرات در محیط‌های گرم و مرطوب و استوایی، پشه‌بند، حشره‌کش‌های خانگی و یا پماد و اسپری دافع حشرات همراه داشته باشید.

ث) همراه داشتن جعبه کمک‌های اولیه (پماد سوختگی، پنبه، گاز استریل و...) خصوصاً در مورد خانواده‌هایی که فرزند خردسال دارند، همچنین همراه داشتن شیرخشک شیرخوار، درجه تب و دیگر داروهایی که کودک در حال مصرف می‌باشد در طی سفر توصیه می‌شود.

ج) هنگام تحویل گرفتن دارو از داروخانه نحوه نگهداری داروها را از دکتر داروساز بپرسید و هیچ‌گاه داروهای خود را در اتومبیلی که زیر نور آفتاب پارک شده است و یا در شیشه عقب اتومبیل (حتی در زمستان) قرار ندهید. داروهای یخچالی را در ظروف مخصوص و همراه با یخ و یا ظروف خنک‌کننده حمل نمایید.

چ)  درخصوص بیماران دیابتی که انسولین تزریق می‌کنند توجه به موارد زیر در هنگام سفر ضروری می‌باشد:

1. فراهم نمودن انسولین و داروهای مصرفی و سرنگ برای تمام مدت سفر.

2. همراه داشتن دستگاه یا نوار کنترل قند خون، قند حبه‌ای، نبات، بیسکوییت و آب‌میوه برای درمان کاهش احتمالی قند خون. همراه داشتن میان وعده مناسب (مانند میوه و ساندویچ کوچک).

ح) در خصوص بیماران مبتلا به فشار خون بالا، بهتر است دستگاه فشارسنج و داروهای مصرفی همراه بیمار باشد و از مصرف مواد غذایی حاوی نمک مانند آجیل و تنقلات و مواد غذایی چرب خودداری شود.

خ) داروخانه ها به هیچ عنوان مجاز به تحویل گرفتن داروی مصرف نشده از بیماران نمی باشند، چراکه  به محض خروج دارو از داروخانه، شرایط نگهداری دارو از کنترل خارج می شود و به همین دلیل سلامت داروی مرجوعی به داروخانه زیر سوال است. پس با غیر قانونی اعلام نمودن بازگشت دارو به داروخانه، سلامت مصرف کنندگانی که داروهای خود را تنها از داروخانه تهیه می نمایند، حفظ خواهد شد.

د) در هنگام خرید دارو‌ها و مکمل‌های وارداتی توجه داشته باشید که فرآورده دارای برچسب اصالت باشد (شکل مقابل) چرا که توزیع و عرضه‌ی هرگونه فرآورده دارویی بدون برچسب اصالت یا با برچسب مخدوش و یا ناخوانا مجاز نبوده و نمی‌توان از صحت و سلامت محصول اطمینان حاصل نمود.

لازم به ذکر است برچسب‌های اصالت خود فی‌نفسه بیانگر اصالت فرآورده نبوده و استعلام کدهای پوشیده شده از سامانه‌هایی که روی برچسب‌ها اعلام شده، بیانگر اصالت دارو و یا مکمل می‌باشد.

به‌طور کلی در صورت نیاز می‌توانید سوالات خود را در زمینه اطلاعات دارویی و موارد مسمومیت، با موضوعات ذیل و با کارشناسان مراکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم استان قم با تلفن 1490 و 190 در میان بگذارید.

نحوه مصرف صحیح داروها

تداخل مصرف همزمان داروها با هم و با مواد غذایی

مصرف داروها در دوران بارداری و شیردهی

عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها

سازگاری و نحوه اختلاط داروهای تزریقی

مسمومیت با داروها، سموم و مواد شیمیایی، گیاهان و گازهای سمی، گزیدگی‌ها

توصیه‌های مرتبط با پیشگیری از مسمومیت‌ها در سفر

هنگام بازی کودکان در فضای باز مراقب آن‌ها باشید تا توسط گل‌ها و گیاهان سمی، مسموم نشوند. تماس پوست با برخی از این گیاهان و یا به دهان بردن آن‌ها منجر به مسمومیت کودکان می‌شود.

در سفر از خوردن گیاهان و قارچ‌های خودرو اجتناب نمایید و گیاهان یا قارچ‌ها را به‌دلیل مصرف آن‌ها توسط جانوران، غیر‌سمی تلقی ننمایید. زیرا تشخیص گیاهان و قارچ‌های سمی از انواع بی‌خطر بسیار مشکل است.

هیچ‌گاه در داخل اتومبیل با موتور روشن در مدت هر چند کوتاه، نخوابید. این کار سبب بروز مسمومیت کشنده با منوکسیدکربن خواهد شد. همچنین از روشن کردن گاز پیک‌نیکی در داخل چادر و یا اتومبیل و یا در محیط بسته دیگری به‌منظور تامین گرما، جداً خودداری نمایید.

در مارگزیدگی، یک نوار محکم و پهن، چند انگشت بالاتر از محل گزیدگی مار به‌ویژه اگر محل گزیدگی در دست‌ها یا پاها باشد ببندید. بستن نوار نباید آن‌قدر سفت باشد که جریان خون اندام را مختل کند. اگر ورم باعث سفت شدن نوار شد، آن را باز کنید و از محلی بالاتر ببندید. هر 10 تا 15 دقیقه، به مدت 1دقیقه نوار را باز کرده و دوباره ببندید. این کار باید تا زمان آماده شدن پاد‌زهر در بیمارستان ادامه یابد.

در مارگزیدگی باید از سرد کردن عضو با آب سرد یا یخ خودداری کرد.

هر چه سریع‌تر فرد مار ‌گزیده را به اورژانس بیمارستان منتقل کنید و زمان را با تلاش برای کشتن و یا گرفتن مار از دست ندهید.

اگر طی 5 تا 7 سال اخیر مصدوم مارگزیده، واکسن کزاز تزریق نکرده است به پزشک اطلاع دهید.

اقدامات اولیه در گزش‌های معمولی زنبور عبارتند از: محل زنبور‌گزیدگی را با آب و صابون بشویید، روی محل زنبور‌گزیدگی کمپرس سرد یا کیسه محتوی یخ قرار دهید و به‌طور متوالی هر 15 دقیقه یک‌بار کیسه یخ را از روی پوست بردارید، از قرار دادن مستقیم یخ روی پوست اجتناب نمائید و از گرم کردن موضع بپرهیزید.

در مناطقی که حشرات زیادی وجود دارد، بهتر است روی پوست بدن مخصوصاً بدن کودک از کرم‌های دور‌‌کننده حشرات استفاده نمود. اما باید توجه داشت استفاده دائم از این مواد سبب حساسیت بیشتر می‌شود.

برای پیشگیری از گزش حشرات در محیط‌های باز، پیراهن آستین بلند و شلوار بلند به کودکان بپوشانید.

اگر با موارد مسمومیت در خانه یا سفر برخورد کردیم، چه باید بکنیم؟

در مسمومیت‌های دارویی و شیمیایی باید بدانیم فرد مسموم چه نوع ماده‌ای، چه‌مقدار، چه موقع و از چه راهی مصرف کرده است.

در صورت برخورد با فرد مسموم فوراً با مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم به شماره 1490 و 190 و  یا اورژانس 115،  تماس گرفته و در خصوص اقدامات بعدی سوال ‌نمایید.

اگر فرد مسموم هوشیار نبود و یا مواد اسیدی، قلیایی و یا نفتی را بلعیده بود، از ایجاد استفراغ در فرد مسموم خودداری کرده و ضمن دریافت تلفنی توصیه‌های لازم از مراکز اطلاع‌رسانی فوق سریعاً مسموم را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل نمایید در این فاصله فرد را به پهلو خوابانده و مراقب باز بودن راه‌های تنفسی او باشید.

اگر با  موارد مسموميت در خانه یا سفر برخورد كرديم، چه بايد بكنيم؟

داروخانه‌های روزانه‌ کشیک فعال در استان قم

* داروخانه‌های توزیع‌کننده داروهای خاص

* داروخانه های توزیع‌کننده داروهای خاص

بیمارستان‌های فعال در استان قم

تـوصـیـه ‌های غـذایــی

کسانی که تعطیلات را مغتنم شمرده و به مسافرت می‌روند. یکی از لذت‌های سفر، خوردن غذا است و چون ممکن است در طول سفر به امکانات خوب بهداشتی دسترسی نداشته باشند پس لازم است چند نکته بهداشتی رعایت شود تا خاطره خوبی از سفر در ذهنشان باقی بماند.

سعی کنید در طول سفر از لبنیات پاستوریزه و یا استرلیزه و مواد پروتئینی بسته‌بندی شده و دارای پروانه ساخت و استاندارد استفاده کنید و از خرید مواد‌غذایی که از کیفیت آن‌ها اطلاعی ندارید خودداری کنید.

از مصرف مواد غذایی آماده مانند لواشک، باقلا، لبو، پیراشکی و سمبوسه که از کیفیت تهیه آن‌ها اطلاعی ندارید خودداری کنید.

آب آشامیدنی را از منابع مطمئن تأمین کنید و تا حد امکان از بطری‌های آماده‌ آب دارای پروانه ساخت استفاده کنید.

برای خرید کالاهای غذایی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی بسته‌بندی شده به  اطلاعات مندرج بر روی برچسب آن توجه کنید. کالاهای خارجی حتماً باید دارای برچسب اصالت و سلامت از وزارت بهداشت و درمان باشند.

رعایت ایمنی غذایی مانع بروز مسمومیت غذایی می‌شود. ضمن سفر از حمل گوشت خام و تخم‌مرغ خام و فرآورده‌های لبنی با ماندگاری کوتاه خودداری نمایید، چرا که سریعـاً فاسد می‌شوند.

در طی سفر برای حمل مواد ‌غذایی فاسد شدنی، از یخدان مناسب استفاده کنید. غذاهایی که حاوی سس، تخم‌مرغ، خامه می‌باشند خیلی زود فاسد می‌شوند.

از خرید قوطی‌های کنسرو دارای برآمدگی، فرورفتگی و یا نشتی خودداری کنید و مطمئن شوید که درپوش آن‌ها شکسته نشده باشد. اگر فرآورده‌ای ظاهر و یا بوی ناخوشایندی داشت، به هیچ عنوان آن را نچشید و کنسروها را قبل از مصرف 20 دقیقه در آب در حال جوش حرارت دهید و سپس مصرف نمایید.

از مصرف سالاد و سبزیجات بدون مجوزهای بهداشتی که از کیفیت آن‌ها اطلاعی ندارید پرهیز کنید.

ظروف و وسایل پخت و پز را درون نایلون‌های تمیز و دربسته نگهداری کنید تا در طول سفر آلوده نشوند.

 قبل از خوردن غذا دست‌های خود را با آب تمیز و صابون بشویید.

میوه و سبزیجاتی که به شکل خام مصرف می‌شوند شسته و ضدعفونی کنید.

زمان پخت غذاها را کامل کنید و از خوردن تخم‌مرغ عسلی پرهیز کنید.

در هنگام توقف برای صرف غذا، آن را به‌طور کامل حرارت دهید، زیرا در زمان نگهداری غذا در سفر میکروب‌ها در مواد غذایی رشد می‌کنند. پس غذا را در حد داغ شدن حرارت دهید تا کاملاً میکروب‌های آن از بین بروند.

 ظرف‌های غذا را در آب رودخانه یا نهرهای آب نشویید چرا که آلودگی را بیشتر می‌کند.

 نوع غذا در طول سفر مهم است. چون رطوبت زیاد محل مناسبی برای تکثیر میکروب است پس بهتر است غذاهای نیمه‌مرطوب مانند عدس پلو، لوبیا پلو و ماکارونی را انتخاب کنید.

از خوردن غذاهای نیمه‌پخته و خام به‌طور جدی خودداری کنید: در حین سفر ممکن است در یک منطقه روستایی توقف کنید و شما را به خوردن شیر تازه دوشیده شده از دام یا خامه و پنیر تازه محلی دعوت کنند (تحت عنوان این که غذاها در روستا طبیعی هستند) که در اینگونه موارد باید از خوردن آن‌ها خودداری کنید.

ذکر این نکته ضروری است که در طول سفر، امکان برخورداری از دمـای بالای 60 درجـه سانتی‌گراد وجـود ندارد، ولی می‌توان از دمای 10 درجه سانتی‌گراد یا کمتر، با استفـاده از یخدان‌های چوب پنبه‌ای و یا جعبه‌هایی که حرارت را عبور نمی‌دهند (با وجود یخ) استفاده کرد.

یک نکته مهم:

 غذا را در طول سفر در دمای بالاتر از 60 درجه سانتـی‌گراد یا پایین‌تر از 10 درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید اگر قصد دارید غذای خود را بیشتر از 2 ساعت نگهداری کنید از اصل فوق استفاده کنید.

در صورت امکان از رستوران‌های معتبر بین راهی استفاده کنید. چنانچه مجبور به خوردن غذا در رستوران‌های بین راهی هستید، درصورت امکان از رستوران‌های معتبر و مورد اطمینان استفاده کنید، برای ارزیابی سطح (رعایت) بهداشت در این گونه واحدها باید به وضعیت دستشویی‌ها، لباس کارگران، نظافت میزها، حضور مگس‌ها و سایر حشرات، وسایل صرف غذا مانند چنگال، قاشق، لیوان، پارچ آب و غیره توجه کرد. همچنین در این واحدها برای تشخیص سالم بودن غذا باید از حواس خود استفاده کنید، مانند استفاده از حس بینایی برای تشخیص رنگ و کیفیت غذا، حس بویایی برای بوی غذا و حس چشایی برای طعم غذا و ...

تا حد امکان از خوردن انواع خورش‌ها، کباب کوبیده، سالاد الویه و همبرگر خودداری کنید. از انواع غذاهایی که می‌توان آن را چندین بار گرم کرد و ماندگی آن به سختی قابل تشخیص است خورش‌ها هستند. از مصرف کباب کوبیده و همبرگر به دلیل عدم اطلاع از کیفیت گوشت به کار برده شده، عدم اطلاع از ماندگی چند روزه گوشت چرخ شده و به کاربردن مواد اولیه مختلف از جمله خرده نان، ادویه‌جات و غیره و نیز از مصرف سالاد الویه به دلیل خام بودن مواد اولیه موجود در سس مایونز مانند تخم‌مرغ و ...، همچنین عدم نظارت بر چگونگی تهیه الویه (به ویژه به صورت دستی)، در رستوران‌های غیرمعتبر بین راهی به طور جدی خودداری کنید.