معاونت غذا و دارو

فرمالدهيدها

فرمالدهيدها در برخي شامپوها، مواد عايق‌کننده، رنگ‌ها و بسته‌بندي مواد غذايي وجود دارد. چسب موکت، لباس‌هايي که به خشک‌شويي داده‌ايد و دود سيگار هم حاوي همين سم است. فرمالدهيدها از جمله مسببان التهاب و آب ريزش بيني، چشم، گلو و ريه هستند و مي‌توانند سبب بروز حالت تهوع، سردرد، اسهال و حتي آسم شده و سرطان‌زا باشند.

فسفات، سولفات، کلر و بورات

تمامي مواد شوينده و ضدعفوني‌کننده مانند مايع ظرف‌شويي، قرص‌هاي ماشين ظرف‌شويي و پودرهاي شوينده حاوي اين سموم هستند. از سال 1991 ميلادي تاکنون سعي شده تا حد ممکن ميزان فسفات موجود در مواد شوينده کاهش پيدا کند و هنوز هم 20 درصد از اين مواد حاوي فسفات هستند. حين استفاده از مواد شوينده، گاز سمي ناشي از سموم نام برده آزاد شده و سبب آلودگي آب مي‌شود. اگر آب فاضلاب به درياچه، دريا يا اقيانوس راه يابد تصور کنيد چه فجايعي پيش خواهد آمد. در حال حاضر برخي از کارخانجات سعي کرده‌اند مواد شوينده بدون فسفات تهيه کنند. مي‌توانيد حين خريد روي بسته‌بندي را خوانده و مواد شوينده بدون فسفات تهيه کنيد.

تانسيون‌هاي فعال

اين نوع سموم هم در تمامي مواد شوينده موجودند و سبب زدودن چربي‌ها و کف کردن ماده شوينده مي‌شوند. متاسفانه آثار مضر اين سموم بيش از فسفات‌ها بوده و به سختي هم از بين مي‌رود. اين سموم آب را آلوده کرده و همانند لايه‌اي روي سطح آب را مي‌گيرند و اجازه نمي‌دهند اکسيژن به آب برسد. حين خريد مواد شوينده سعي کنيد انواعي را انتخاب کنيد که بر پايه اسيدهاي چرب باشند. آلايندگي اين نوع شوينده‌ها به مراتب کمتر است.

فتالات‌ها

اين ماده در تمامي موادي که با PVC در ارتباط‌اند و متاسفانه در تمامي مواد غذايي که با فلزات حاوي فتالات‌ها بسته‌بندي شده‌اند وجود دارد. گرچه تمامي انواع فتالات‌ها براي انسان مضر نيستند، اما برخي از آنها مي‌توانند سبب ناباروري شده و روي رشد جنين و نوزاد تاثير بگذارند.

مونوکسيدکربن و دي‌اکسيد ازت

اين گازها توسط دستگاه‌هاي گرمازا و به دليل تهويه ناصحيح يا سوخت نامناسب به وجود مي‌آيند. هر ساله در کشورهاي اروپايي مانند فرانسه 6 هزار نفر توسط اين دو گاز مسموم شده و 300 نفر فوت مي‌کنند. مسموميت با اين گازها خود را به شکل سرگيجه، بي‌هوشي، فلج عضلات، کما و بعد مرگ نشان مي‌دهد. سردرد و حالت تهوع نيز از ديگر علايم مسموميت با اين دو گاز است. در طولاني‌مدت نيز مواجهه با ميزان کم اين گازها مي‌تواند سبب بروز ناراحتي‌هاي قلبي يا تنفسي در افراد شود.

حلال‌ها

اکثر حلال‌ها (اتر، آستون و سفيدکننده‌ها) جزو خانواده COV يا تبخير شونده‌هاي پيچيده ارگانيک هستند و مي‌توانند سبب آلودگي هوا و خاک شوند. پايه تمامي اين مواد کلرورمتيلن است که نوعي حلال ارگانيک کلر است و مي‌تواند به پوست و چشم‌ها آسيب شديدي وارد کند. از ميان حلال‌ها سفيدکننده‌ها بدترين بوده و مسموميت‌هاي شديدي پيش مي‌آورند و مي‌توانند سبب بروز سردرد شده و حتي سرطان‌زا شد. بهترين کار استفاده از حلال‌ها با پايه گياهي مانند تربانتين يا ترپن است که در اکثر مغازه‌ها به فروش مي‌رسد.

آب ژاول

آب ژاول خاصيت لکه‌بري، ضدعفوني‌کنندگي و بوبرندگي دارد و به اشتباه اکثر مردم از آن براي پاک کردن سرويس‌هاي بهداشتي، کف زمين، سطل آشغال و حتي لک روي ظروف غذا استفاده مي‌کنند.

در واقع آب ژاول نوعي بيوسيد است که مي‌تواند باکتري‌ها، ويروس، قارچ‌ها و هاگ‌ها را از بين ببرد، اما قدرت شويندگي ندارد و در ضمن چون حاوي کلر است براي سلامت انسان و محيط زيست بسيار خطر دارد. براي سفيدکردن و ضدعفوني‌کردن محيط خانه مي‌توان از مواد طبيعي ديگري که چندان آلوده‌کننده نباشد کمک گرفت.

رادون

رادون نوعي گاز طبيعي راديواکتيو بوده که بي‌بو و بي‌رنگ است و در نتيجه تجزيه اورانيوم و تورييوم وسايل مانده در زيرزمين‌ها به وجود مي‌آيد. در صورتي که زيرزمين منزل خوب تهويه نشود اين گاز روي ديوارها نشسته يا از طريق کانال‌ها آرام‌آرام به بيرون درز مي‌کند و مي‌تواند احتمال ابتلا به سرطان ريه را افزايش دهد.

PCP يا پنتاکلوروفنول

اين ماده سمي در ورني، رنگ‌ها و محصولات نگهداري از چوب موجود است و مسموميت در اثر آن سردرد و التهاب را به دنبال خواهد داشت و در شرايط پيشرفته‌تر سبب مرگ مي‌شود.

خوش‌بوکننده‌ها

براساس يک قانون بين‌الملل استفاده از گاز CFC به دليل آنکه لايه ازن را سوراخ مي‌کند ممنوع شد. با اين حال جالب است بدانيد غير از اين گاز، خوش‌بو‌کننده‌هايي که ما مدام مورد استفاده قرار مي‌دهيم هم همين خاصيتي را داشته و مسموميت‌آور و التهاب‌زا هستند.

اگر مي‌خواهيد منزل‌تان را خوش‌بو کنيد چه بهتر به جاي مواد شيميايي از برگ‌هاي خوش‌بوکننده يا پوست پرتقال و ليمو کمک بگيريد. حتي اگر روزانه براي 5 دقيقه پنجره‌ها را باز کنيد هم آلودگي و هم بوهاي نامطبوع از خانه شما خارج خواهند شد.

علايم و برچسب‌ها را بخوانيد

براي حفظ سلامت خود و محيط زيست‌تان بهترين کار اين است که حين خريد مواد شيميايي ابتدا علايم و برچسب‌هاي روي بسته‌بندي را مطالعه کنيد. مربع‌هاي نارنجي يا سياه‌رنگ نشانه مضر بودن آنها براي سلامت شما هستند. علايم سبزرنگ به معني اکولوژيک بودن يا قابل بازيافت بودن نيستند. در عوض وجود يک گل آبي رنگ يا سبز نقش NF يعني اين ماده کمترين آسيب را مي‌تواند به محيط زيست و سلامت شما وارد کند، اما به هر حال در استفاده از آن محتاط باشيد.

تهيه و تنظيم: امير مسعود اعرابي