نکات لازم جهت پیشگیری از مسمومیت ها در ایام نوروز

نکات پیشگیری از بروز مسمومیت با شوینده‎ها و ضدعفونی کننده‌های خانگی

پیش از شروع تعطیلات نوروز، بر اساس سنتی قدیمی، نظافت و شستشوی خانه‌ها آغاز می شود. باید توجه داشت که استفاده نابجا و بدون آگاهی از مواد شوینده و پاک کننده های شیمیایی می تواند خطرات جبران ناپذیری را ایجاد نماید. باید در هنگام نظافت و خانه تکانی منزل، با رعایت اصول پیشگیری، مراقب مسمومیت با فرآورده‌های شوینده و ضدعفونی کننده‌ها بود. مسمومیت با شوینده‌های خانگی در سال‌های اخیر روند رو به افزایشی داشته است و نزدیک به 16 درصد از کل مسمومیت با مواد شیمیایی را شامل می‌شوند.

هنگام استفاده از انواع فرآورده‌های شوینده و ضدعفونی کننده‌ها باید اصول ایمنی زیر را در نظر گرفت:

همیشه هنگام استفاده از فرآورده‌های شیمیایی و شوینده‌ها ابتدا در نور کافی، برچسب روی بسته‌بندی را مطالعه و سپس مصرف کنید. استفاده از مواد شیمیایی در تاریکی و بدون مطالعه و آگاهی از نحوه استفاده آنها می‌تواند خطرناک باشد.
ایمن‌سازی منازل در مقابل عوامل بروز مسمومیت ها خصوصا ترکیبات شوینده خانگی بسیار حائز اهمیت است. استفاده نابه‌جا و بدون آگاهی از مواد شوینده و پاک کننده‎های شیمیایی می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری بر سلامت وارد کند.
از قرار دادن مواد شوینده، ضدعفونی کننده و الکل در کمدهای زیر ظرف‌شویی اجتناب نمایید. خطر مسمومیت در کودکان نوپا و ‏کنجکاو از ‏این طریق بسیار بالا است. ‏
محصولات شیمیایی و شوینده را همیشه در ظرف اصلیشان نگهداری کنید. هرگز این فرآورده‎ها را در ظروف مواد خوراکی (مثل بطری نوشابه) نگه ندارید. ممکن است کودکان و سالمندان به اشتباه این مواد را بخورند و دچار مسمومیت شدید شوند.
بازکردن پنجره‌ها یکی از اصول مهم و اولیه در استفاده از شوینده‌ها می‎باشد. با توجه به اینکه بسیاری از ترکیبات مانند وایتکس(مواد بر پایه کلر)، جوهر نمک و ... بخارات سمی ایجاد می‌کنند که به مخاط دهان، بینی و ریه صدمه می‌زنند، در هنگام استفاده از این مواد، پنجره ها را باز کنید تا هوا به خوبی در محیط جریان داشته باشد.
در زمان نظافت سطوح و استفاده از ترکیبات شوینده و پاک کننده از دستکش لاستیکی، کفش جلو بسته و درصورت امکان ماسک استفاده نمایید. باید توجه داشت ماسک تنفسی معمولی هیچگاه جلو بخارات متصاعد شده از شوینده‌ها و مواد شیمیایی را نمی‌تواند بگیرد و نباید به صرف داشتن ماسک، خود را در معرض استنشاق بخارات مواد شیمیایی قرار دهید.
مخلوط کردن مواد شیمیایی و شوینده‌های خانگی مانند جوهر نمک (جرم بر و لوله باز کن)، مواد سفیدکننده و لکه بر (مانند وایتکس) بسیار خطرناک می باشد و گازهای ناشی از این ترکیب بسیارسمی و خفه کننده است. برخی افراد که از این خطر اطلاعی ندارند، تصور می‌کنند با اختلاط مواد سفیدکننده و جرم گیر، اثرات پاک کنندگی آن را افزایش می دهند. این در حالی است که گاز خطرناک حاصل از این ترکیب، به مسمومیت تنفسی شدید و حتی صدمات برگشت ناپذیر در ریه منجر می شود. بنابراین به هیچ عنوان انواع ترکیبات و پودرها و مواد مایع شوینده، جرمگیر و سفیدکننده نباید با هم مخلوط شوند.
در هنگام استفاده از محلول‌های با پایه الکلی توجه شود که این فرآورده‌ها به دلیل قابلیت تبخیر سریع آتش زا هستند و باید از نگه داری آنها در کنار شعله آتش خودداری کرد. حتی توصیه شده است در هنگام ضدعفونی تلفن همراه، گوشی خود را ابتدا خاموش و سپس سطح آن را با محلول الکلی ضدعفونی نمایید. هنگامی که دست و سطوح به محلول الکلی آغشته شد، باید صبر کنید تا خود به خود خشک شود.
استفاده از پاک کننده‌هایی مثل جوهرنمک، مواد شوینده و لکه بر، لوله بازکن، لاک پاک کن، سموم حشره‌کش و جونده‌کش، تینر، ضدیخ، بنزین و نفت خطرناک بوده و این مواد در صورت بلعیده شدن و تماس با پوست و چشم یا تنفس، بسیار سمی هستند.
در صورت تماس اتفاقی پوست یا چشم با مواد شیمیایی و شوینده، برای درمان هرچه سریع‌تر آن محل را با آب فراوان شست‌وشو دهید و در صورت برطرف نشدن عوارض موضعی یا بروز علائم سوختگی، تورم، سوزش و خارش، هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کنید. هرگز از مواد قلیایی و یا اسیدی جهت خنثی سازی استفاده نکنید.
در صورت بلع مواد با خاصیت خورندگی مانند اسیدها و قلیاها، هرگز بیمار را وادار به استفراغ نکنید. این کار می‌تواند سبب وخیم شدن وضع بیمار شود.
قبل از دور انداختن ظروف حاوی مواد شیمیایی و شوینده داخل ظرف زباله، آن را آبکشی نمایید.‏
در صورتیکه نزدیکان شما ماده‌ای غیرخوراکی و سمی را بلعید و یا بخارات آن را استنشاق نمود، با مرکز اورژانس 115 و یا مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم 190 تماس بگیرید.

پیشگیری از مسمومیت با قارچ‌های خودرو و سمی

با شروع فصل بهار و بروز شرایط مساعد در رشد قارچ‌های خودرو، همه ساله در ابتدای سال متاسفانه با موجی از مسمومیت های اتفاقی ناشی از مصرف خوراکی قارچ‌های خودرو و سمی روبرو هستیم. چنانچه به آمار بدست آمده از دانشگاه های علوم پزشکی کشور توجه نماییم، مشاهده می شود:

در سال 1396 با 1540 مورد مراجعه به بیمارستان در اثر مسمومیت با قارچ‌های خودرو و سمی روبه رو بوده ایم. این آمار در سال 1397 بالغ بر 1726 مورد و در سال 1398 بالغ بر 398 مورد مراجعه به بیمارستان در اثر مسمومیت با قارچ‌های خودرو و سمی، در سال 1399، تعداد 696 مورد و در سال 1400، 797 نفر در اثر مسمومیت با قارچ سمی به بیمارستان مراجعه کرده‌اند که نشان دهنده تعداد بالای قربانیان و شایع بودن این مسمومیت در کشور ما می باشد و متاسفانه مصرف خوراکی قارچ های خودرو و سمی، منجر به فوت، نارسایی کبد و بستری شدن بسیاری از هموطنانمان شده است.

بیشترین مسمومیت ناشی از قارچ سمی مربوط به شهرهای استان کرمانشاه، آذربایجان غربی، لرستان، گلستان و کردستان، لرستان، همدان، قزوین و شهرکرد بوده است.

همانطور که مشاهده می شود مسمومیت ناشی از مصرف قارچ‌های خودر در هموطنانی که در مناطق غربی، کوهستانی و یا مرطوب کشور زندگی می کنند بروز نموده است. این موارد با آموزش عمومی و اطلاع رسانی و ارائه هشدار به موقع قابل پیشگیری خواهد بود. به همین مناسبت هموطنان گرامی را به رعایت توصیه های عمومی ذیل دعوت می نماییم تا با توجه به آنها از بروز مسمومیت و مرگ ناشی از قارچهای سمی پیشگیری شود:

از مصرف قارچ های خودرو مخصوصا قارچ‌هایی که در کنار تنه درختان (علی الخصوص درختان خشک شده) می رویند و یا قارچ های فله ای جمع آوری شده توسط افراد بومی، خودداری کنید. برای حفظ سلامت خود و خانواده تان تنها قارچ‌هایی را که توسط مراکز مجاز و در بسته بندی های دارای مجوز می باشند، خریداری و مصرف نمایید.
شناسایی انواع خوراکی قارچ از انواع سمی تنها بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه مشکل بوده و تنها توسط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچ شناسی و گیاه شناسی امکان پذیر است. بنابراین به توصیه های برخی از افراد در تشخیص انواع سمی از انواع خوراکی قارچ توجه نکنید.
مصرف قارچ ها توسط پرندگان و سایر جانوران اهلی و وحشی، نشان دهنده غیرسمی بودن قارچ برای انسان نمی باشد.
برخی از روش ها و معیارهای سنتی مانند: تغییر رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ، یا وجود حشرات دراطراف قارچ و محل رویش قارچ معیار علمی و صحیحی برای تشخیص عدم سمیت قارچ در همه موارد نیست.
برخی از سموم موجود در قارچ های سمی، مقاوم به گرما بوده و فرآیندهای آماه سازی غذا مانند: کباب کردن، آب پز کردن، سرخ کردن، بخار پز کردن قادر به تخریب کامل مواد سمی موجود در آن نمی باشد.
در صورت بروز علایم و نشانه های گوارشی (تهوع، استفراغ و اسهال) به صورت تاخیری (12-5 ساعت پس از مصرف خوراکی قارچ‌های خودرو)، هر چه سریعتر بیمار را به مرکز درمانی تخصصی مسمومیت ها منتقل کنید. در مواردی که علائم گوارشی بصورت تاخیری (با فاصله بیش از 6 ساعت از مصرف قارچ خودرو) رخ دهد این دسته از قارچ‌ها سمیت به مراتب بیشتری دارند و در سال‌های گذشته منجر به نارسایی حاد کبدی و مرگ تعدادی از هموطنانمان شده است.
انتقال سریع بیمار مسموم به یک مرکز درمانی تخصصی مسمومیت ها امکان درمان موفقیت آمیز را افزایش می دهد و هرگونه تاخیر در این امر سبب افزایش احتمال شکست درمان و حتی مرگ بیمار می شود. بنابراین با مشاهده علایم و نشانه های بالینی اولیه به ویژه از نوع تاخیری در فردی با سابقه مصرف خوراکی قارچ خودرو، از هرگونه خوددرمانی و درمان علامتی پرهیز نموده و بیمار را در اسرع وقت به بیمارستان منتقل نمایید.
در صورت امکان، نمونه باقی مانده قارچ مصرف شده توسط بیمار را برای شناسایی کادر پزشکی در بیمارستان به همراه داشته باشید.